De gemeente Bergeijk telt vijf gemeenschapshuizen en één huis voor participatie en inloop, het Aquinohuis. Op zoek naar de vraag ‘wat is het verschil?’ spreek ik met Fons van Hove.
Eerst een stukje geschiedenis. Het Aquinohuis is een initiatief van oud-wethouder Anja Tils van Bergeijk. Zij was het die de Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) De Kempen de opdracht gaf om het leegstaande schoolgebouw een nieuwe bestemming te geven: inloophuis voor kwetsbare mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor en De Moestuin voor mensen met verslavingsproblemen. Er werd een kwartiermaker aangesteld die er vrij snel in slaagde om meerdere partijen in het gebouw te verzamelen en de doelgroep werd naar het gebouw geleid. Opdracht volbracht, zou je zeggen, maar zo was het niet: de verschillende partijen wisten elkaar niet direct te vinden, er werden geen dwarsverbindingen aangelegd en de deuren waren letterlijk en figuurlijk meestal op slot. Dat was uiteraard niet wat Anja Tils in gedachte had toen ze hiermee begon en dus werd er gezocht naar een nieuwe kwartiermaker, een verbinder. En dat werd Fons van Hove, tot voor kort werkzaam bij een multinational en niet direct iemand die bekend was met het sociale circuit. Maar blijkbaar weten Anja Tils en haar opvolger Frank van der Meijden (inmiddels burgemeester in Laarbeek) heel goed wat ze doen: Frank vond Fons, en Fons werd de ideale manager voor het Aquinohuis. Zijn opdracht aan Fons klinkt simpel maar is er natuurlijk eentje om in een gouden lijstje te plaatsen: maak er een warm nest van. En voormalig deelnemer Toon werd ‘werkbegeleider’: samen runnen ze het huis.
Nu, een jaartje na zijn start in die nieuwe functie, kijkt hij zichtbaar nog met verbazing terug op hoe het begon en wat er inmiddels allemaal is gebeurd. Het begon dus met dichte deuren, met het ontbreken van dwarsverbindingen, met deels mensen die er wel kwamen maar alleen omdat het moest. Nu is dat anders: een keur aan organisaties heeft onderdak gevonden, zoals de Kringloopwinkel, Vluchtenlingenhulp, Stavoor, GGZ, Lunetzorg, Repaircafé, een moestuin, een inloop, een breiclub, zelfhulpgroepen, een eetpunt, de Voedselbank en nog veel meer. Er wordt zoveel mogelijk gezamenlijk geluncht en gezamenlijk pauze gehouden. De vluchtelingen die even pauze hebben tijdens Nederlandse les gaan een potje biljarten’, “maar wel Nederlands proberen te praten hè!”. En iedere groep gebruikers krijgt van Fons dezelfde vraag voorgelegd: “wat hebben we elkaar te bieden?” ‘Wederkerigheid’ is het magische woord in het Aquinohuis. En dat heeft consequenties: er was laatst een verzoek voor een Gezondheidsbeurs, vertelt Fons, en ik zag het wel zitten. Maar ik stelde ook de vraag: wat brengen jullie? Want je wilt hier het gebouw gebruiken. Uiteindelijk trok de organisatie zich terug: ze realiseerden zich dat ze eigenlijk een commercieel doel hadden en konden de tegenprestatie niet formuleren. Jammer, maar zo werkt het dus. Nee zeggen is iets wat het Aquinohuis niet gauw zal doen, maar het moet wel passen.
Steeds meer mensen weten de weg naar het Aquinohuis te vinden: had het tot voor kort nog het stempeltje van ‘iets voor drugsgebruikers of zo’, inmiddels weten veel mensen wel beter. Het is een plek waar je ongedwongen, in een zekere anonimiteit, maar altijd in verbinding met andere mensen, terecht kunt voor een praatje, een activiteit, ondersteuning of een kropje sla uit de eigen moestuin.
Maar wat is nou in het beeld van Fons het verschil tussen een gemeenschapshuis en dit Aquinohuis? “Wij vragen wederkerigheid”, zegt Fons, “terwijl gemeenschapshuizen gewoon ruimte verhuren aan verenigingen. Wij herbergen in principe geen verenigingen, maar groepen mensen uit Bergeijk met een niet geïndiceerd probleem. Maar heel nauw nemen we het niet, want het gaat om dat halen en brengen, die wederkerigheid. Natuurlijk gaat het in eerste instantie om mensen uit Bergeijk, maar als iemand uit Valkenswaard of Bladel hier zijn draai vindt, ook goed. Dus als iemand vanuit een probleemsituatie iets wil beginnen, dan staan wij daar open voor. Volgende week hoop ik overeenstemming te bereiken over een groep jongvolwassenen met autisme die een dagbesteding willen organiseren rondom het bouwen van websites; de website van het Aquinohuis is inmiddels ook door deze mensen gemaakt. We hebben het er al over gehad wat we elkaar te bieden hebben, maar de gemeente moet wel akkoord gaan. Het is nu nog zo dat we werken aan de oprichting van een stichting Aquinohuis, maar tot die tijd werk ik feitelijk in opdracht van de gemeente.”
Het bezoekersaantal loopt inmiddels op tot ruim 500 per week, en als je de Kringloopwinkel meetelt het dubbele. Dat heeft Fons deze morgen ook verteld aan de wijkverpleegkundigen van de RSZK, een grote zorginstelling in De Kempen. Zij weten nu de weg naar het Aquinohuis te vinden, nu ze op uitnodiging van Fons hebben rondgekeken en zich werkelijk verbaasd hebben over de onverwachte mogelijkheden die het huis ook voor hun doelgroep heeft. “Daarom heb ik ze ook uitgenodigd”, zegt Fons. “Wij weten vaak de hulpbehoevende of eenzame mensen niet zomaar te vinden, maar die wijkverpleegkundige komt wel achter de voordeur. En die kan ze wijzen op ons bestaan, of ze eventueel gewoon een keer meenemen. En wat ik nou zo mooi vind: veel mensen die eerst voorzichtig om de hoek kijken, komen daarna terug en blijven komen.”
Zoals de mevrouw die tijdens ons gesprek even binnenkomt waarschijnlijk ook over een tijdje vaste klant wordt: ze komt voor een kapotte koptelefoon (Is dat, hoe heet dat, repaircafé? open?) maar vertelt meteen dat ze hier vroeger, toen het nog een school was, gepoetst heeft. Maar dat dit er nu in zit… mag ik eens kijken? En Fons nodigt haar uit voor een rondleiding, “want ik wil die verhalen van u over hoe het was hier wel eens horen!”. Dat heet dus ‘relatiemanager’.
Meer weten? Kijk eens op http://www.aquinohuis.nl/
Of maak een afspraak met Fons: hij staat je graag te woord.
Frits Jonkers
